Orzech włoski

Orzech włoski

Orzech włoski (Juglans regia L.), należy do rodziny orzechowatych. Naturalnie występuje w Azji Mniejszej, w Chinach, na Kaukazie – największe lasy znajdują się w Kirgistanie, gdzie drzewa występują w prawie czystych lasach orzechowych na wysokości 1000–2000 m n.p.m. Natomiast w Europie, także w Polsce, jest pospolicie uprawiany i często dziczejący.

Charakterystyka

Orzech włoski jest dużym, jednopiennym drzewem, uprawianym w Polsce m. in. dla jadalnych owoców – orzechów. Liście orzecha wąskiego są duże nieparzysto-pierzasto złożone. Kwiaty męskie mają postać zwisających kotków, a żeńskie umiejscowione są na szczytach młodych pędów. Owocem jest nibypestkowiec, którego zewnętrzna część owocni (łupina) jest mięsista i zielona, łatwo odpadająca jesienią, a wewnętrzna zdrewniała. W środku, otoczone błoniastą łupiną, znajduje się jadalne nasiono. Łacińska nazwa rośliny Nazwa Juglans wywodzi się od łacińskich słów Jowisz (Iupiter) i żołędź (glandula), co oznacza „orzechy Jowisza”.

Surowcem leczniczym są liście orzecha włoskiego (Juglandis folium). W kosmetyce stosuje się też łupinę (Juglandis pericarpium).

Substancje lecznicze

Liście zawierają około 10% garbników (elegitannin) oraz pochodne naftochinonu, głównie juglon (5-hydroksy-1,4-naftochinon). Juglon jest nietrwały, występuje w świeżych, zielonych łupinach i w świeżych liściach, a w liściach suchych znajdują się tylko śladowe jego ilości.

Surowiec zawiera także flawonoidy, kwasy fenolowe, olejek eteryczny i inne związki.

Łupina zawiera również garbniki i pochodne naftochinonu.

Działanie

Liście orzecha włoskiego stosowane są jako środek łagodzący powierzchniowe, niewielkie stany zapalne skóry, do płukania jamy ustnej w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła, pomocniczo w leczeniu trądziku, niewielkich oparzeń skóry. Są używane także przy nadmiernym poceniu się dłoni i stóp. Wyciągi z surowca mogą być też składnikami preparatów kosmetycznych. Liście a także łupiny mają właściwości barwiące, co wykorzystywane jest w nadawaniu koloru włosów (w kosmetologii) oraz tkanin. Wykazano także właściwości przeciwrodnikowe i przeciwcukrzycowe ekstraktów z liści orzecha włoskiego.

Działanie liści orzecha włoskiego warunkują przede wszystkim garbniki. Są to związki, które posiadają właściwość tworzenia trwałych połączeń z białkami przez wiązanie się z grupami aminowymi aminokwasów. Tworzą w ten sposób nierozpuszczalne w wodzie kompleksy białkowo-garbnikowe – na błonach śluzowych i skórze tworzy się warstewka ochronna. Działają przeciwzapalnie, antyseptyczne, łagodzą podrażnienia, nadają barwny odcień włosom. Garbniki, działając ściągająco na skórę oraz ujścia gruczołów potowych i łojowych, hamują nadmierne wydzielanie potu i sebum.

Pochodne naftochinonu (m.in. juglon), ze względu na powinowactwo do grup aminowych keratyny mają właściwości barwiące skórę i włosy. Działają również przeciwbakteryjne, słabo promieniochronnie (UVB), mają bardzo niski współczynnik ochrony przeciwsłonecznej.

Juglon, świeże liście i łupiny z uwagi na właściwości barwiące są wykorzystywane w preparatach korygujących koloryt skóry (stosowanych do i po opalaniu), w produktach kondycjonujących przeznaczonych do ciemnych włosów, płukankach barwiących włosy, farbach do włosów, a także w szamponach przeciwłojotokowych z uwagi na właściwości ściągające.

W tradycji ludowej orzech włoski stosowano w nieżytach przewodu pokarmowego w postaci tzw. orzechówki – nalewki ze świeżych, niedojrzałych orzechów wraz z zieloną łupiną.

Dawkowanie

Odwar z surowca stosuje się na skórę w postaci kompresów lub częściowych kąpieli zmienionych zapalnie miejsc.

Przygotowanie odwaru: 4-6 g rozdrobnionych liści zalać 200 ml wrzącej wody, gotować 10-15 min.

Stany zapalne – odwar stosować w postaci kompresu na dotknięte obszary skóry 2 - 4 razy dziennie.

Nadmierne pocenie – odwar nakładać w postaci kompresu na dotknięte obszary skóry na 30 minut dwa razy dziennie lub moczyć w przygotowanym odwarze dłonie lub stopy dwa razy dziennie – rano i wieczorem.

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Przeciwwskazaniami są: nadwrażliwość na substancję czynną, otwarte rany i rozległe uszkodzenia skóry. Nie zaleca się stosowania na duże obszary skóry i w postaci opatrunków okluzyjnych.

Stosowanie powoduje przejściowe przebarwienia skóry.

Nie jest zalecane stosowanie u dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia ze względu na brak wystarczających danych.

Nie używać dłużej niż 1 tydzień. Jeśli objawy nasilą się w trakcie stosowania produktu należy skonsultować się z lekarzem.

Gdzie kupić?

Zioła do zaparzania – zielarnie

Zastosowanie w leczeniu

• Stany zapalne skóry
• Nadmierne pocenie się dłoni i stóp

Zastosowanie w kosmetologii

• Barwienie włosów
• Włosy przetłuszczające się

Piśmiennictwo

1. Amaral JS, Seabra RM, Andrade PB, Valentao P, Pereira JA, Ferreres F. Phenolic profile in the quality control of walnut (Juglans regiaL.) leaves. Food Chemistry 2004, 88:373-379
2. Blumenthal M., Goldberg A., Brinckann J. Herbal Medicine. Expanded Commission E Monographs. Walnut leaf. American Botanical Council. Newton. 2000:401-403
3. Derebecka N, Kania M, Baraniak J. Liść orzecha włoskiego (Juglandis folium) – działanie przeciwdrobnoustrojowe oraz bezpieczeństwo stosowania w chorobach skórnych. Postępy Fitoterapii 2012,3: 197-202
4. EMA. European Medicines Agency. Juglans regia L., folium. London 2014.
5. Matławska I, Bylka W, Widy-Tyszkiewicz E, Stanisz B. Determination of the juglone content of Juglans regia L. leaves by GC/MS. Nat Prod Commun 2015; 10(7):1239-42
6. Kołodziejczak A. (red). Kosmetologia t.2. PZWL. Warszawa. 2020.
7. Zielarnia. Jak czerpać ze skarbów natury – Opracowanie zbiorowe. Publikat S.A. 2019.

Autor

dr Renata Dawid-Pać – doktor nauk farmaceutycznych, absolwentka specjalności zielarskiej Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu. Ukończyła również studia podyplomowe na kierunku Chemia Kosmetyczna na Politechnice Warszawskiej.

Pracownik naukowy Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W Katedrze Naturalnych Surowców Leczniczych i Kosmetycznych zajmowała się badaniami składu chemicznego roślin, ich zastosowaniem w fitoterapii i kosmetologii oraz opracowywaniem składu kosmetyków.

Promotorka wielu prac magisterskich o tematyce kosmetologicznej, współautorka podręczników i książek popularno-naukowych.